Mận máu là một trong những loại quả nổi tiếng là đặc sản của huyện biên giới Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang. Cây mận thường được trồng ở các xã vùng cao, khí hậu quanh năm mát mẻ, sinh trưởng tự nhiên, gần như không có sự can thiệp của con người. Quả mận có vị ngọt đậm, thơm mát đặc trưng và được người tiêu dùng rất yêu thích.
Để phát triển cây mận máu thành một trong những sản phẩm phát triển kinh tế, huyện Hoàng Su Phì đã có nhiều chủ trương, chính sách như: vận động nhân dân mở rộng diện tích; tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc và thu hái; quy hoạch vùng trồng trọng điểm phát triển cây ăn quả theo hướng sản xuất hàng hóa.
Hiện nay diện tích trồng mận máu trên địa bàn huyện vào khoảng 400ha. Sản phẩm mận máu Hoàng Su Phì cũng đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu chứng nhận "Mận máu Hoàng Su Phì” vào ngày 22/6/2022.
Ngày 08/06/2023 đoàn công tác Cục Thống kê tỉnh Hà Giang phối hợp với Chi cục Thống kê huyện Hoàng Su Phì đến khảo sát cây mận tại xã Chiến Phố, huyện Hoàng Su Phì, đây là một trong các xã có diện tích và sản lượng hàng năm cao nhất trong huyện. Tại buổi làm việc với UBND xã, đồng chí Sèn - Chủ tịch UBND xã cho biết: trong năm 2022 riêng HTX Thương mại dịch vụ Nông - lâm sản Chiến Phố đã thu được 5 tỷ từ việc tiêu thụ sản phẩm mận máu, ngoài ra bà con trong xã cũng tự bán sản phẩm mận máu ở chợ và cho thương lái. Năm nay cây mận máu mất mùa khiến người dân trồng mận trong vùng mất đi một nguồn thu nhập lớn.
Ngược dòng thời gian về các năm trước, có thể thấy cây mận máu của Hoàng Su Phì mất mùa có tính chu kỳ. Cứ 1 năm được mùa, bội thu thì năm sau lại mất mùa. Cụ thể năm 2022, 2020 được mùa, năm 2023,2021,2019 mất mùa.Có nhiều nguyên nhân khiến cây mận mất mùa như:
(1) Giống mận không được lựa chọn kỹ, di truyền từ nguồn giống bố mẹ ra quả cách năm. Hiện nay người dân vẫn tự để giống mà chưa có đơn vị sản xuất giống đủ tiêu chuẩn nên chất lượng giống cây trồng còn nhiều bất cập.
(2) Kỹ thuật chăm sóc, thu hoạch chưa chuẩn:
- Khi thu hoạch, người dân không chú ý bẻ cành quá đau làm cho cây thất thu vào mùa quả năm sau.
- Sau khi thu hoạch bà con không tiến hành bón phục hồi cho cây hoặc có bón cũng bón không kịp thời, không đúng cách nên làm cho cây suy kiệt dinh dưỡng dẫn đến hiện tượng ra quả cách năm
- Sau khi thu hoạch người dân không tiến hành cắt tỉa những cành đã mang quả, những cành bị bệnh, những cành la, cành vượt, cành nằm trong tán, đó là những cành vẫn sử dụng dinh dưỡng của cây nhưng không ra quả.
(3) Do điều kiện thời tiết trong năm biến đổi thất thường, đầu năm rét đậm, rét hại, trong năm ít mưa, nắng nóng kéo dài
Để phát triển cây mận máu và hạn chế tình trạng ra quả cách năm như những năm vừa qua người dân trồng mận cần thực hiện một số giải pháp sau:
(1) Xây dựng cơ sở chuyên ươm giống đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật. Từng bước thay thế các cây mận có năng suất thấp, ra trái cách năm
(2) Áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào chăm sóc và thu hoạch:
- Lưu ý cách thức thu hoạch quả, không làm tổn thương cây.
- Bón phân và tỉa tán sau thu hoạch để cây trồng có đủ dinh dưỡng tiếp tục ra trái vụ sau.