Lá giang là một trong những sản phẩm thu nhặt lâm nghiệp đem lại giá trị cho người dân. Theo kết quả điều tra Lâm nghiệp năm 2021, tổng sản lượng lá Giang thu hoạch trong năm đạt 2.728,4 nghìn lá.
Sản lượng lá Giang tập trung chủ yếu ở 2 huyện Bắc Quang và Vị Xuyên. Những năm trước nếu đến hai huyện này vào mùa thu nhặt lá chúng ta sẽ thấy tràn ngập trong không gian là mùi hương của lá Giang sấy khô, tại các cơ sở sấy lá là hình ảnh tấp nập của người cân lá, người xếp lá, người sấy lá. Công việc thu hái lá dễ dàng thực hiện nên từ người lớn đến trẻ nhỏ đều tranh thủ thời gian để lên rừng thu lượm lá. Một ngày nếu thu hái được nhiều có thể mang lại thu nhập mấy trăm nghìn đồng, đây là một nguồn thu nhập lớn và ổn định cho bà con. Có thể nói lá Giang đã giải quyết công việc cho một số lượng lớn lao động trong vùng.
Đồi lá Giang ra hoa
Vào giữa tháng 6 năm 2022, chúng tôi có dịp đến xã Trung Thành, đây là một trong những xã có sản lượng lá Giang sấy khô lớn của huyện Vị Xuyên. Trao đổi với đồng chí Nguyễn Thị Diệu Thúy, Phó chủ tịch xã Trung Thành, đồng chí cho biết năm nay các cây Giang trên địa bàn xã đồng loạt ra hoa, những cây nhỏ mới trồng hoặc tái sinh chưa cho thu hái, sản lượng thu nhặt lá Giang của xã giảm sâu. Năm ngoái riêng địa bàn xã đã có 07 cơ sở sấy lá Giang hoạt động, lá Giang được thu mua trong xã và các địa phương lân cận, thời điểm cao nhất, 01 cơ sở lớn của xã có thể sản xuất được 07 tấn lá, năm nay chỉ còn 01 cơ sở hoạt động nhưng cũng chỉ hoạt động cầm chừng. Bà con rất buồn vì mất đi một nguồn thu nhập từ thu nhặt trong lâm nghiệp.
Cơ sở sấy lá Giang
Để nắm bắt thêm thông tin về tình hình thu hái lá Giang chúng tôi đã tới xã Việt Vinh, đây cũng là một xã có sản lượng lá Giang lớn của huyện Bắc Quang. Đến đây cũng là một quang cảnh vắng vẻ, hầu hết các cơ sở sản xuất lá Giang đều đã đóng cửa. Chúng tôi tìm đến cơ sở của ông Lã Thùy Văn, thôn Minh Thành, xã Việt Vinh, một trong số ít cơ sở còn hoạt động của xã để tìm hiểu nguyên nhân thì được biết: Những năm trước cơ sở ông Văn thu mua lá Giang từ bà con huyện Vị Xuyên và Bắc Quang, nhưng năm nay cây Giang khu vực Bắc Quang, Vị Xuyên đều ra hoa, cơ sở phải thu mua lá Giang từ tỉnh Lào Cai, Yên Bái và một phần nhỏ của huyện Quang Bình để duy trì hoạt động nhưng chỉ hoạt động cầm chừng vì nguồn nguyên liệu rất khan hiếm. Để sản xuất 01 kg lá khô cần 2,5 kg lá tươi, năm 2021 giá bán một kg lá khô là 12 nghìn đồng, năm 2022 do nguồn cung khan hiếm, giá lá Giang sấy khô đã tăng lên đến gần 50 nghìn đồng/kg. Hiện nay thị trường vẫn có nhu cầu lớn về lá Giang nhưng cơ sở không thu mua được nguyên liệu để sản xuất. Ông Văn cho biết việc cây Giang ra hoa cả một vùng như vậy là theo quy luật sinh trưởng tự nhiên của cây. Người già trong thôn cũng kể lại khoảng 50 năm trước cây Giang đã ra hoa một lần. Hiện nay các đồi lá Giang không còn mầu xanh mướt như thường thấy mà khô héo đến đáng buồn. Các cây Giang mới tái sinh rất nhiều, người dân cũng trồng mới ở những vùng đất thích hợp nhưng để cây Giang cho sản lượng như trước năm 2021 cần phải đợi 4 đến 5 năm nữa./.